Šest instituta od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju udružili su se i zajednički potpisali Sporazum o naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji. Udruživanje šest vodećih naučnoistraživačkih ustanova u zemlji, bez presedana u istoriji domaće nauke, moglo bi, po mišljenju potpisnika Sporazuma, trajno da preoblikuje reljef naučne scene u Srbiji i da ojača društvenu relevantnost prirodnih nauka.
Udruživanje je započelo sastancima koji su prethodili epidemiji COVID-19, da bi krajem maja 2020. godine bilo dovršeno potpisivanjem zajedničkog Sporazuma. Dokument su potpisali direktori svih šest akreditovanih instituta od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju: Institut za fiziku u Beogradu, Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković“, Institut za hemiju, tehnologiju i metalurgiju, Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Institut za nuklearne nauke „Vinča“ i Institut za medicinska istraživanja.
Kako se navodi i u samom Sporazumu o naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji instituta od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, njime se ozvaničava postojeća saradnja i stvara osnova za njeno proširivanje i unapređenje. Sporazumom se definiše zajednički rad na planiranju i realizaciji naučnih programa kroz učešće istraživača iz ovih ustanova, kao i zajedničko korišćenje opreme u te svrhe. Sporazum je zaključen na pet godina, tokom kojih će se u budućim zajedničkim angažovanjima uvažavati međusobni interesi.
„Instituti od nacionalnog značaja žele da ojačaju međusobnu saradnju, a posebno svoje uloge važnih katalizatora procesa jačanja i povezivanja pojedinaca i institucija koji unapređuju naše društvo“, kaže dr Aleksandar Bogojević, direktor Instituta za fiziku u Beogradu, institucije koja, u skladu sa Zakonom, početkom 2018. godine prva stekla status instituta od nacionalnog značaja. U naredne dve godine, u tome se Institutu pridružilo još pet vodećih istraživačkih organizacija u Srbiji.
Prema Zakonu o nauci i istraživanjima, institut od nacionalnog značaja je vrhunska naučnoistraživačka ustanova koja obavlja istraživanja sa ciljem razvoja opšteg fonda znanja, podizanja tehničko-tehnološkog nivoa, valorizovanja rezultata istraživanja i širenja saznanja, obrazovanja i osposobljavanja kadrova za naučnoistraživački rad.
U okviru opsežnih reformi naučnog sektora, koje su prethodile epidemiji, nadležno Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja je više puta isticalo kako vodeće naučne institucije u zemlji kroz ovaj status treba da postanu bazični nacionalni repozitorijum ljudskih resursa, stručnih znanja i ekspertiza.
„Pored instituta od nacionalnog značaja”, smatra dr Bogojević, ”mrežu vodećih naučnih institucija svakako čine i Srpska akademija nauka i umetnosti kao krovna institucija srpske nauke, Univerzitet u Beogradu, naša najstarija visokoobrazovna institucija, Istraživačka stanica Petnica jedan od ključnih rasadnika novih naučnih kadrova, ali i čitav niz drugih značajnih institucija iz kulture, umetnosti, privrede i bezbednosti sa kojima instituti od nacionalnog značaja tesno sarađuju”.